HASAN BEU I VELÇANIT
( Po shkove në Poradec , pyet për Mokrën , po pyete për Mokrën , pyet për Velçanë , po pyete për Velçanë , patjetër të tregojnë për Hasanë ! ( Hasan Beun e Velçanit e kjo është një thënie që rron akoma në Mokër e që tregon se sa vlerë dhe influencë ka pasur Hasan Beu i Velçanit )
Që nga qëndrimi dhe pamja kemi të bëjmë me një madhështor , me një fisnik dhe një personalitet që nuk e kanë fshirë dhe nuk do të mund ta fshijnë kurrë përbaltosjet e dashakeqësisë së skërmbythjeve këtë emër të skalitur si më të madhin e të mëdhenjve të Velçanit , të Mokrës e më gjërë .
Nuk është emër dosido , por është emër me autoritet , emër që bën të ndjehesh krenar pse i përket këtij fshati që ka pasur si “Olimpin” e krenarisë Hasan Beun e Velçanit .
Ky emër , dikur para ’90-s , në periudhën e inkuzicionit të kuq të komunistve primitivë të Velçanit përmendej fshehur , ( madje vetë Enver Hoxha e cilësonte si njeri me autoritet dhe influencë të gjërë në zonën e Mokrës ) po nuk e di pse më dukej se mbarte një shenjtëri të brendshme tek të gjithë ata që e dëgjonin .
Velçani quhej dhe quhet akoma si “fshati i beut , apo fshat agallarësh” e me të vërtetë i tillë ka qënë , sepse sot përveç emrit të mbetur nga madhështia e së kaluarës , asgjë tjetër nuk ka , përveçse ca banorëve të hallakatur e të marrë peng prej indoktrinimeve partiake .
Hasan Beu i Velçanit nuk ka qënë thjesht një personazh i rëndomtë , por ajka e burrërisë dhe e mençurisë së këtij fshati të dëgjuar në Mokër , por edhe përtej sinoreve të saj .
Kjo është kaq e vërtetë saqë , na ka rënë rasti edhe në Sarandë emri i Hasanit ishte i dëgjuar e i respektuar .
Hasan Beu i Velçanit ka mbaruar Akademinë Ushtarake në Turqi ku ka fituar edhe gradën “Beu” , gradë e lartë në hierarkinë Ushtarake ( e dhënë që ma përcolli Mësuesi i Mokrës Fari Muco ) , por dimë se Natyra e pati piketuar “akademik” që nga ngjizja dhe “auditoret e studimeve i krevi edhe në universitetet e kohës” në përballje me jetën duke i sfiduar vështirësitë e panumërta që i serviri ajo në jetë .
Kundërshtar i paepur ndaj pushtimit osman , Hasan Beu i Velçanit ishte pjesmarrës në kryengritjet që qenë organizuar që pas Lidhjes Shqiptare të Prizrenit e deri në shpalljen e Pavarësisë .
Një personalitet i rrallë në ruajtjen e unitetit ndër banorët e Velçanit e deri ku kishte hapësirë influenca e tij në Mokër .
Tregojnë shumë episode për zëmrën bujare të Beut të Velçanit e njëra nga këto ishte se , “Hasan Beu mbante me vete një makinë qethëse dhe qethte të gjithë , po sidomos fëmijët , ngaqë zinin morra e ai me dashamirësinë dhe shpirtmirësinë që e karakterizonte e kryente këtë shërbim human ndër bashkëfshatarët e tij e ta mendosh që ishte Beu i Velçanit !!”
Po kështu të moshuarit tregojnë për Hasan Beun e Velçanit se , asnjëherë zënkat , konfliktet e mosmarrveshjet që ndodhnin në “nahijen e tij” nuk ua delegonte më të mëdhenjëve lart , por me paanëshmëri i zgjidhte vetë dhe “po ta thoshte Hasani …/ nuk pinte më ujë shejtani…/
Sigurisht Hasan Beu e njihte mirë doktrinën komuniste , ose më mirë mortjen komuniste , prandaj nuk që përkrahës i ideve komuniste , por madje i kundërshtoi me forcë këto rryma që në vendin tonë u bënë jo vetëm dominuese , por dhe vrastare për kundërshtarët .
Gjatë Luftës Nacional – Çlirimtare , Hasan Beu i Velçanit kishte njohje shumë të afërt miqësie e familjare me Reshit Çollakun , por kjo nuk do të thoshte se , Hasani binte dakort me doktrinat komuniste që përfaqësonte Reshit Çollaku ( këto të vërteta të hidhura për pushtetin e sovjetëve komunistë i pësoi edhe familja e Heroit të Popullit Reshit Çollakut mbas viteve ’44 -ës , ku Profesori i shquar i Letërsisë Qani Çollaku* ( vëllai i Reshitit u persekutua për idetë e tij që delnin jashtë kuadratit komunist )
Këtë fat e pësoi edhe Hasan Beu i Velçanit dhe familja e tij .
Njërin djalë Hasan Beut të Velçanit ia pushkatuan komunistët .
Vetë Hasan Beu u arratis prej Velçanit drejt Italisë , iku nga vendi që e donte mbi gjithçka , nga Shqipëria e tij Etnike kur e pa se fati i tij në dorën e të pafeve do të ishte “si cjapi te kasapi” e këtë arratisje do ta vuante gjithë jetën si vetë Ai në mërgim , por sidomos familja ( djali i tij i mbetur në Manastirec ) ku përçmimi prej të kuqve ishte permanent , i vazhdueshëm .
Megjithatë , edhe pse regjimi komunist u mundua ta përçudnonte figurën e Hasan Beut , nuk mundi ta fshijë prej memories së velçanakëve e të Mokrarëve , por jo si figurë dashakeqëse , po një figurë e dashur për të shumtët .
Këtë gjë e them me kopetencë të plotë , sepse si njëri nga velçanakët “i partishëm që jam” kurrë nuk kam dëgjuar ndonjërin prej velçanakëve a mokrarëve të ndershëm që të flasë keq e me urrejtje për Hasan Beun e Velçanit .
Personalitete të këtyre përmasave si Hasan Beu i Velçanit , Mokër e Poshtme , apo Tele Baçi i Çezmës , Mokra e Epërme i bëjnë nder të përjetshëm Vendlindjes , Velçanit , Mokrës , rrethit , qarkut dhe Kombit , prandaj duhen vlerësuar e t’u vendoset emri në ballë të lavdisë !
Unë propozoj që personaliteteve të tilla si Hasan Beu i Velçanit , Tele Baçit të Çezmës etj , etj , t’u jepet Medalja e Artë e Atdhetarizmës !
Nder të përjetshëm Hasan Beu i Velçanit !
Shkruar nga Maliq Torra!
